गुथिया बारे
नेपाःया कला, संस्कृति, व साहित्यया संरक्षण:
नेपालभाषाया सेवाय् समर्पित अभियन्ता मोहनकृष्ण डंगोल छम्ह पेशागत अभियन्ता जुयाः नं नेपालभाषा साहित्यया उन्नतिया नितिं गहन भावना दुगु खः। वय्कःया मनू म्हसिकी, न्हुगु समाज थेंज्याःगु ज्वःमदुगु नाटकं सामाजिक विषययात सम्बोधन यानाः जनमानसय् उल्लेखनीय प्रभाव त्वःतादिल। वय्कःया जीवनया छगू मू ब्व सरकारी सेवाय् हे बित, तर अवकाश कायेधुंकाः वय्कः सामाजिक ज्याय् सक्रिय जुयादिल, विशेष यानाः नेपालभाषा साहित्यया उत्थान यायेत छु यायेफइ धइगु खँय् केन्द्रित जुयादिल। वय्कःलं व्यापक रुपं च्वयादीगु जक मखु, नेपालभाषाया ख्यलय् न्हूपिं च्वमिपिन्त नं प्रोत्साहन बियादिल, उमित प्रेरणा व ह्वःताः चूलाकादिल। वय्कःया योगदानयात कदर यासें भाषाविद् प्रेमबहादुर कसाया प्रेरणां नेपाल संवत १११३ (२०७० साल)य् प्रेममोहन सिरापा नीस्वंगु खः। थुकिया माध्यमं वय्कलं नाटक व उपन्यासयात प्राथमिकता बियादिल, उकिया निंतिं निदँय् छक्वः सिरपाः नीस्वनादिल। वय्कः मदुधुंकाः नं वय्कःया परिवारं सिरापाया धरोहरयात निरन्तरता बियाच्वंगु दु। तर दुर्भाग्यवश नेपाल सम्बत ११४३ दिल्लाथ्व सप्तमी (२०८० साल १० असार, आइतबार) कुन्हु सिरापाया सहसंस्थापक गीता डंगोल नं मन्त। वय्कः मदुधुंकाः गुथिया दुजःतय्सं थुगुसीनिसें “प्रेममोहन गीता सिरापा” धकाः नां हिलाः गीता डंगोलया नां दुथ्याकेगु निर्णय याःगु खः।
गुथिया तातुना :
आदिवासी नेवार समुदायया समृद्ध भाषा जूसां नं नेपालभाषा थौंकन्हय् राज्यया नीतिया कारणं संकटय् लानाच्वंगु दु। नेपालय् लोकतन्त्र स्थापना जुइधुंकाः नं राज्यया एकभाषिक नीतियात पूवंक सम्बोधन याःगु मदुनि।
बागमती प्रदेशसभां नेपालभाषायात सरकारी कामकाजया मान्यता बीगु घोषणा च्वछायेबहःजूसां पञ्चायत युगं विरासतय् वःगु एकभाषिक नीति २००७ सालया लोकतन्त्र लिपा नं कायम हे दनि। उकिं नेपालभाषाया प्रवद्र्धन यायेत थुकिया साहित्यिक सेवा विशेष यानाः नाटक व उपन्यास विधाय् अग्रगामी व न्हूगु पुस्ताया योगदानयात प्रोत्साहन व म्हसीका बीमाःगु आवश्यकता दु, उकिं हे थ्व सिरापा नीस्वंगु खः।
गुथिया आज्जु:
- नेपालभाषाय् नाटक व उपन्यास विधाय् न्हूपिं च्वमिपिन्त प्रोत्साहन यायेगु।
- नेपालभाषाय् नाटक व उपन्यास विधाया अनुभवी साहित्यकारपिन्त मान्यता बीगु।
- नेपालभाषाय् नाटक व उपन्यास विधाया प्रवद्र्धन यायेत थीथी ज्याझ्वःया ग्वसाः ग्वयेगु।
- नेपालभाषा साहित्य (विशेष यानाः नाटक व उपन्यास)या प्रवद्र्धन यायेत गोष्ठी व कार्यशाला न्ह्याकेगु।
- सिरापाया दायरायात अन्तर्राष्ट्रिय स्तरय् थ्यंकेगु।
गुथिया लक्ष्य:
नाटक धइगु च्वमिपिन्त जनमानसलिसे स्वाइगु व दैनिक जीवनयात प्रतिबिम्बित याइगु विधा खः। ब्वने मसःपिन्सं नं प्याखं स्वयाः ज्ञान कायेफइ। नेवार समुदाययाके मञ्चीय प्याखंया बिस्कं परम्परा दु, तर हिलावंगु इलय् थ्व परम्परा न्हना वनाच्वंगु दु। तर मञ्चीय प्याखंया जीवन्त प्याखं (दबू प्याखं)यात धाःसा प्रतिस्थापन याये फइमखु। थ्व हे हुनिं थौं काठमाडौं उपत्यकाय् थीथी मञ्चीय नाटक क्यनीगु संस्थात स्थापना जुयाच्वंगु दु। थ्व अवस्थां नेपालभाषाया मञ्चीय प्याखंयात पूर्णरुपं सदुपयोग यायेमाःगु माग यानाच्वंगु दु।
अथे हे उपन्यास धइगु बुद्धिजीवीपिन्सं ब्वनीगु साहित्यिक कृति खः। उमिसं समाज व पात्रया चित्रण जक मखु थःगु कथन शैलीपाखें समाजयात मार्गदर्शन नं बियाच्वंगु दु। थुकियात म्हसीकाः संस्थापक अभियन्ता मोहनकृष्ण डंगोलं प्रेममोहन सिरापा नीस्वनेबलय् नाटक व उपन्यासयात प्राथमिकता बियादीगु खः।
आः सिरापाया दायरा विस्तार यायेत उत्कृष्ट व्यक्तिपिन्त निदँय् छक्वः सिरपाः बिइगु जक मखु, न्हूपिं च्वमिपिन्त नं उमित प्रोत्साहन यायेगु कथं सिरपाः बीगु ज्या जुयाच्वंगु दु। ट्रष्टया व्यवस्थापक रेणुका बसुकलाया जहान विदुर बसुकलाया लुमन्तिइ ‘विदुर हःपाः सिरापा’ पलिस्था याःगु दु। थ्व सिरापाया निंतिं दातापिं रेणुका बासुकला व विभास बासुकला खः।